Dhivehi Phonetic (with Naviyani) Keyboard Installer for Windows

There is a small movement of people, especially from the Southern Maldives, that are calling for the re-instatement and celebration of the now discarded "naviyani" letter from Thaana script.

Naviyani used to be the 19th letter in the alphabet, placed between Daviyani and Zaviyani, until it was abolished in the early 1950s by then President Mohamed Amin. The letter represented a retroflex "n" sound, or "baru noonu" (heavy "noonu" character) as it is called in Dhivehi. The Unicode standard, used for text-representation on computers, did not include accommodations for "naviyani" when Thaana was first included in Unicode in standard version 3.0. The letter was eventually added in Unicode standard version 3.2 at code point U+07B1. As a result, many of the popular Thaana fonts have been updated in recent years to include the glyph for the letter. However, typing the letter has remained a hassle as the builtin Dhivehi keyboards on Windows does not map the letter to a key, forcing users to either type in the Alt + code combination or copying via the character map application.

I didn't realize there actually was a need for frequent use of the letter until various memes and pleas, from a growing community of people from the South of Maldives whose dialect apparently finds frequent use of the letter, cropped up on Facebook and Viber groups on the recent International Mother Language Day.

To ease the typing of the letter, I am releasing a Dhivehi keyboard input method for Microsoft Windows that adds naviyani to the standard "Divehi Phonetic" layout. Download the setup file from the link below and run it to go through breezy installation. You will need to restart Windows to get keyboard properly activated and accessible. You may then select the newly installed "Divehi Phonetic (Naviyani)" keyboard from the language settings under "Control Panel". You may disable/remove the built-in "Dhivehi Phonetic" keyboard option and use this instead as it is virtually similar in all other aspects.

When you have "Divehi Phonetic (Naviyani)" keyboard activated, the "naviyani" letter can be typed using RightAlt + n (or, alternatively Ctrl + Alt + N) key combination.

- Download Divehi Phonetic (Naviyani) Keyboard Installer



Hope this eases your work :-)

Filibari Keyboard for Thaana

I have just released a Thaana keyboard for Android called "Filibari Keyboard", featuring a new optimized key layout for faster and easier typing in Dhivehi.

This is probably the first publicly available keyboard designed specifically for efficient Thaana entry on mobile devices. Its experimental key layout is based on research data on finger reach and accessibility and Thaana character frequency analysis. The keyboard aims to place all frequently used characters within easy reach. Most notably, the layout places all the vowel signs or "fili" on a separate row at the top. The frequently used character keys are placed within natural thumb placement regions for further ease. I have a few updates planned as my time allows, with the new earliest release to add automatic diacritization, i.e. automatically adding fili to words when just characters are entered, which I wasn't able to finish polishing up for this release.

You can download "Filibari Keyboard for Thaana" on Google Play store now and should work on all Android devices running Android 4.2 and above. Since Android versions prior to 6.0 do not bundle a font carrying Thaana glyphs, you will run into issues of Thaana characters not being displayed correctly in apps that do not provide their own support for Thaana fonts.

Thanks goes to Asneem for the vibrant discussion that lead to this!

iOS users: I hope to push out a version of the keyboard for iOS devices soon.

Moment.js Dhivehi locale merged

The ever so useful and powerful Javascript Date library moment.js merged my Dhivehi locale pull request in the 2.11.0 release. Sure to be handy when developing Dhivehi websites!

moment.js 2.11.0 release changelog

Dhist launched!

During the Kickstart Hackathon 2015, Musannif and I spent a little while making a simple tool, which Musannif named "Dhist", to let you write, store and share Dhivehi text in Thaana using the web browser on the majority of the varieties of devices. It was written mostly to scratch our own itch but we welcome feedback and feature addition requests. Please share and use!

Check out Dhist

Integrating JTK with tinyMCE 4.x

Integrating my Javascript Thaana Keyboard library to handle Thaana entry within tinyMCE for a full-featured rich-text Thaana editor is very straightforward. You just need the following config in the tinyMCE initialization.

setup: function (editor) {
      editor.on('keypress', function (e) {
          thaanaKeyboard.value = '';
          thaanaKeyboard.handleKey(e);
          editor.insertContent(thaanaKeyboard.value);
      });
}


Enjoy!


Details on near-Earth asteroid visible in Maldives tomorrow - މާދަމާ ދުނިޔެ ކައިރިޔަށް އަންނަ އެސްޓްރޮއިޑްއާއި ބެހޭ

މާދަމާ (15 ފެބުރުއަރީ) ދުނިޔެއާއި ވަރަށް ކައިރިން އެސްޓްރޮއިޑެއް ދާނެކަމަށް ފަލަކީ އިލްމުވެރިން ބުނަމުންދާތާ ދުވަސް ކޮޅެއްވެއްޖެއެވެ. އަދި މިފަހަރު ކަންދިމާކުރާގޮތުން މިއެސްޓްރޮއިޑް ދިވެހިރާއްޖެއަށްވެސް ފެންނާނެއެވެ. ހަމަ ލޮލުން ފެންނަވަރަށްވުރެ ކުޑަ ތަންކޮޅެއް ފަނޑުކަމުގައިވިޔަސް، ދުރުމީ ނުވަތަ ޓެލެސްކޯޕެއްގެ އެހީގައި ބަލައިލެވޭނެއެވެ.

މިއެސްޓްރޮއިޑް ރާއްޖެއަށް ފެންނަގޮތަށް ފެނުން މައްޗަށް އަރާނީ ގާތްގަޑަކަށް 15 ފެބުރުއަރީގެ 22:00 ޖަހާއިރު ދެކުނުންނެވެ. ނަމަވެސް ފަސޭހައިން ފެންނަފަށަށް އަރާނީ 23:00 އިންފެށިގެންނެވެ. އޭރު ހުންނާނީ ކްރަކްސް ނުވަތަ ސަދަން ކްރޮސް ކޮންސްޓެލޭޝަން ކައިރީގައެވެ. އަދި 16 ފެބުރުއަރީގެ 00:30 އާއި 01:00 އާއި ދެމެދު ހުންނާނީ ވާގޯ އާއި ލިއޯ ކޮންސްޓަލޭޝަން އާއި ދެމެދެވެ. މިވަގުތަކީ މިއެސްޓްރޮއިޑްގެ ދުނިޔެއާއި އެންމެ ކައިރިވާ ވަގުތާއި ކައިރި ވަގުތެއްކަމުން އޭގެ އަލި އެންމެ ގަދަވާނެވެސް ވަގުތު ކޮޅެކެވެ. މިތަކެތި ފަސޭހައިން ހޯދުމަށް ފޯނަށް "ގޫގްލް ސްކައި މެޕް" (އެންޑްރޮއިޑް) ނުވަތަ "ސްޓާ މެޕް" (އައިއޯއެސް) ފަދަ އެޕެއް ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ.


އުޑުމަތިން "2012 DA14" އެސްޓްރޮއިޑްގެ ދަތުރު ފެންނާނެގޮތް – ހެވަންސް އެބަވްއިން


އެސްޓްރޮއިޑް މިހާރު ހުރިތަނުގެ އެންމެ ފަހުގެ މައުލޫމާތު - ނާސާ


"2012 DA14" ގެ ނަންދެވިފައިވާ މިއެސްޓްރޮއިޑަކީ ދުނިޔާއި ގާތުން ދަތުރުކުރާ ދުންތަރިތަކާއި އެސްޓްރޮއިޑްތަކުގެ އާއިލާ ("ނިއާ އާތު އޮބްޖެކްސް") އަށް ނިސްބަތްވާ އެއްޗެކެވެ. މީގެ ބޮޑުމިނަކީ ގާތްގަޑަކަށް 150 ފޫޓެވެ އަދި ބަރުދަނަކީ 130000 މެޓްރިކް ޓަނެވެ. މީތި ފުރަތަމަ ހޯދިފައިވަނީ 23 ފެބުރުއަރީ 2012 ގައެވެ. ހިސާބުތަކަށް ބަލާފައި މި އެސްޓްރޮއިޑް ދުނިޔެއާއި އެންމެ ކައިރިވާނީ 16 ފެބުރުއަރީގެ (ރާއްޖެގަޑިން) 00:24ގައިކަމަށާއި އެވަގުތު އެންމެ ކައިރިވާނީ އިންޑިއާ ކަނޑުން ސުމަޓުރާ ބޭރުން ކަމަށް ސައިންސްވެރިން ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. ގައިއަކު 28100 ކިލޯމީޓަރު ނުވަތަ ސިކުންތަކު 7.82 ކިލޯމީޓަރުގެ ބާރު މިނުގައި ދުނިޔެއާއި ދިމާލަށް ދަތުރުކުރަމުންދާ މިއެސްޓްރޮއިޑް ދުނިޔޭގެ ސިސްޓަމް ތެރެއިން ބޭރަށް ދާނީ 16 ފެބުރުއަރީގެ (ރާއްޖެ ގަޑިން) 17:00 ގައެވެ.

މި އެސްޓްރޮއިޑް ދުނިޔެއާއި އެންމެ ކައިރިވާ ވަގުތު މިއެސްޓްރޮއިޑާއި ދުނިޔެއާއި ދެމެދު ދުރުމިނަކަށް ހުންނާނީ އެންމެ 27700 ކިލޯމީޓަރެވެ. މިއީ ދުނިޔޭގެ ވައިގެ ފަށަލައައްވުރެ މާދުރެވެ އަދި ބައިނަލް އަގުވާމީ ޖައްވީ ސްޓޭޝަނައީ ދުނިޔެއާއި ކައިރި ބުރުޖެއްގައިވާ ތަފާތު ސެޓެލައިޓްތަކަށްވުރެވެސް ދުރެވެ. ނަމަވެސް މިއީ ޖީޕީއެސް އަދި ތަފާތު މުވާސަލަތީ ސެޓެލައިޓްތައް ދަތުރުކުރާ "ގިއޯ ސިންކްރޮނަސް އޯބިޓް" އޭ ކިޔާ ބުރުޖައްވުރެ ކައިރިއެވެ އަދި ހަނދަށްވުރެ ގާތްގަޑަކަށް ދިހަބައި ކުޅަ އެއްބައި ކައިރިއެވެ! އެއްވެސް ސެޓެލައިޓެއްގައި މީތި ޖެހުމުގެ ބިރެއް ނެތްކަމަށް ސައިންވެރިން ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ.

މިބޮޑުމިނުގެ އެސްޓްރޮއިޑެއް ދުނިޔެއާއި މިހާކައިރިވާނެ ކަމަށް މިހާތަނަށް ހޯދިފައިވާ "ނިއާ އާތު އޮބްޖެކްސް"ގެ އަލީގައި ބެލެވޭ ފަހަރަކީ މިއެވެ. މިއެސްޓްރޮއިޑް ބަލަން ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ހިސާބެއްހެން ކަމުދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އިރަށްވާ ރަށްތަކަށް ކުޑަކުޑަ މޮޅުކަމެއް ލިބިދާނެއެވެ.

މިފަހަރުގެ މިބައްދަލުވުމުގައި ދުނިޔޭގެ ގްރެވިޓީއާއި ހެދި މީގެ ބުރުޖަށް ބަދަލުތަކެއް އަންނާނެއެވެ. ދެން ދުނިޔެއާއި އެންމެ ކައިރިޔަށް މިއެސްޓްރޮއިޑް އަންނާނީ 15 ފެބުރުއަރީ 2046 ގައެވެ ނަމަވެސް ދަތުރުކުރާނީ މިފަހަރުހާ ގާތަކުން ނޫނެވެ.
ދުނިޔާއި ގާތުން ދަތުރުކުރާ މިފަދަ ތަކެއްޗަކީ ދުނިޔައަށް ނުރައްކާ ހުރި ތަކެތި ކަމުން ސައިންސްވެރިންނާއި ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ގައުމުތަކުގެ އަސްކަރިއްޔާއިން ބަލަމުން ގެންދެއެވެ. ނަމަވެސް މިފަހަރަކު ދުނިޔެއަށް މާބޮޑު ނުރައްކަލެއް ނެތްކަމަށް އެތީގެ ބުރުޖާއި ސުޕީޑާއި ތަފާތު ކަންކަމަށް ބެލުމަށްފަހު ސައިންސްވެރިންވަނީ ޔަގީންކަން ދީފައެވެ.

ދުންތަރިއާއި އެސްޓްރޮއިޑަކީ ތަފާތު ދެއެއްޗެކެވެ. މިދެއެއްޗަކީވެސް ފަޒާގެ ތެރޭގައި ދަތުރުކުރަމުންދާ އެއްޗެއްކަމުގައިވިޔަސް އެސްޓްރޮއިޑަކީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ގަލެވެ އަދި ދުންތަރިއަކީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ގަނޑުވެފައިވާ ތަފާތު ގޭހައި ފެނެވެ. އަހަރެމެންގެ ސޯލާސިސްޓަމްގައިވާ ހުރިހާ ދުނިޔެތަކެއް ފަދައިން މިސޯލާސިސްޓަމްގެ ތެރޭގައިވާ އެސްޓްރޮއިޑްތައްވެސް ދައުރުކުރަނީ އިރުގެ ގްރެވިޓީގެ ބާރާއި ހެދި ހަމަ އަހަރެމެންގެ އިރުވަށައެވެ. އެހެނިހެން ދުނިޔެތަކުގެ ގްރެވިޓީގެ ބާރާއި ހެދި އެތަކެތީގެ ބުރުޖަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާއި ހެދި ބައެއް އެސްޓްރޮއިޑާއި ދުންތަރި ދުނިޔޭގެ ބުރުޖާއި ކައިރިވެ އަދި ބައެއް ފަހަރު ދުނިޔެއާއި ޖެހި މުޑިއަރައެވެ. މިގޮތަށް މުޑި އެރުމަކީ އަހަރެމެންނާއި ދުނިޔޭގައިވާ ދިރުމަށް ހުރި ބޮޑު ނުރައްކަލެކެވެ. ދުނިޔޭގައި އިންސާނުންގެ ކުރިން އުޅުނު ބިޔަ ޖަނަވާރުތަކެއްކަމުގައިވާ ޑައިނަސޯތައް ނެތި ދިޔައީ ވަރަށް ބޮޑު އެސްޓްރޮއިޑެއްގެ ސަބަބުންކަމަށް ސައިންސްގެ އަލީގައި އެނގެއެވެ.

Dhives – A free Dhives Akuru font

Earlier this year, Nattu and I took a break from work to work on something fun and different. The result: A Dhives Akuru font. We published this a while back at the Semicolon blog, I'm posting it here just for reference.



I admit the font is very unpolished. I should have spent more time cleaning it up but I had to spend a whole lot of time reading up, learning how Dhives Akuru works, finding sample characters etc. I read pretty much everything I could find on Dhives Akuru on the web and learnt a whole lot about Dhives Akuru along the way. And it is a complex beast.

Dhives Akuru is the script used in the Maldives until it was replaced officially by Thaana as the official script for Dhivehi.

Use:

Using Dhives with the font is pretty straightforward. We have mapped the characters phonetically like the popular Thaana keyboard mapping. Except for the several scenarios involving conjuncts and combinations requiring the use of ligatures when designing and building the font, which has been skipped, it is just like writing Thaana (or so we believe!).

Download:
- Dhives – A free Dhives Akuru font